ONDERZOEKSSCRIPTIE
De aansprakelijkheid van een adoptiebemiddelaar/ vergunninghouder/ adoptiebureau
Corona Timmer
Universiteit Utrecht
Februari 2005
Voorwoord
Dit onderzoek is geschreven in het kader van mijn afstuderen in de richting Privaatrecht aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht. Het onderzoek heeft als doel meer duidelijkheid te scheppen in het aansprakelijkheidsvraagstuk van adoptiebemiddelaars omtrent het onderzoek naar de afkomst en achtergrond van adoptiekinderen.
Het uiteindelijke resultaat van mijn afstudeeropdracht was niet mogelijk geweest zonder de hulp van meerdere personen. Ten eerste wil ik de heer R. Hoksbergen bedanken. Dankzij zijn enthousiasme ben ik in contact gekomen met veel mensen met een specifieke kennis op het gebied van adoptie en heb ik veel nieuwe informatie vergaard. Daarnaast wil ik de adoptiefouders bedanken die hun ervaringen met de adoptie van hun kind met mij wilden delen. Ook de adoptieorganisaties en adoptiebemiddelaars wil ik bedanken voor hun bereidheid al mijn vragen te beantwoorden. Ten slotte zou ik graag mijn scriptiebegeleider de heer A. van der Linden willen bedanken voor zijn steun en inzet tijdens het schrijven van mijn afstudeerscriptie.
Ik hoop dat u net zo geïnteresseerd bent in het lezen van mijn afstudeerscriptie als ik was in het schrijven ervan.
Corona Timmer
Utrecht, februari 2005
>>>>
Volledige tekst aan te vragen bij t.strubbe{et}onli>ne.nl - minus >
<<<<
..........
6 Machtspositie
6.1 Inleiding
De adoptiebemiddelaar speelt een belangrijke rol in een adoptieprocedure. De adoptiebemiddelaar is de instantie die de lang gekoesterde wens van veel ouders, het krijgen van een kind, in vervulling kan laten gaan. Vanwege de bevoegdheid om een dergelijke wens in vervulling te laten gaan wordt wel eens beweerd dat een adoptiebemiddelaar een machtspositie heeft binnen de adoptiepraktijk.
In de voorafgaande hoofdstukken is de positie van adoptiefouders ten opzichte van de positie van een adoptiebemiddelaar verschillende keren kort aan de orde geweest. In dit hoofdstuk zal dieper ingegaan worden op de maatschappelijke posities van en de onderlinge verhoudingen tussen een adoptiebemiddelaar en de aspirant-adoptiefouders. Er wordt in kaart gebracht wat de maatschappelijke positie van de adoptiefouders is en van de adoptiebemiddelaar, of er gesproken kan worden van een machtspositie en de onderlinge verhouding tussen partijen wordt in kaart gebracht.
6.2 Maatschappelijke positie en onderlinge verhouding
In paragraaf 3.5.2 is aan de orde gekomen dat adoptiebemiddelaars in hun bemiddelingsovereenkomst clausules hebben opgenomen waarin zij hun aansprakelijkheid geheel of gedeeltelijk uitsluiten. Of een beroep op de clausule door de adoptiebemiddelaar in een aansprakelijkheidsprocedure gerechtvaardigd is hangt onder meer af van de maatschappelijke positie van en de onderlinge verhouding tussen de adoptiebemiddelaar en de (aspirant)adoptiefouders.
6.2.1 Maatschappelijke positie
Het grootste deel van de ouders die een kind adopteren behoren in de maatschappij tot de groep middelbaar/hoger opgeleide mensen. Dit blijkt uit een onderzoek naar de psychische gezondheid van adoptiefouders, waar honderdveertig adoptiefouders aan mee hebben gedaan. Van de honderdveertig adoptiefouders blijkt dat eenenvijftig procent hoger beroepsonderwijs of universitair onderwijs heeft gevolgd en negenendertig procent middelbaar beroepsonderwijs. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat de gemiddelde leeftijd van aspirant-adoptiefmoeders drieëndertig jaar is en bij aspirant-adoptiefvaders vijfendertig jaar is. In de praktijk hebben adoptiebemiddelaars te maken met adoptiefouders die goed opgeleid zijn en gezien hun leeftijd kennis van de maatschappij hebben.
De maatschappelijke positie van de adoptiefouders is tevens die van een kwetsbare groep. Het grootste deel van de adoptiefouders die besluiten een kind te adopteren kan zelf geen kinderen (meer) krijgen. Voordat de ouders tot het besluit komen een kind te adopteren hebben de ouders te maken gehad met een emotioneel traject. De ouders hebben veelal moeten verwerken dat zij niet op natuurlijke wijze een kind kunnen krijgen. Vervolgens besluiten sommige ouders kunstmatige inseminatie of In-Vitro-Fertilisatie te proberen. Wanneer ook deze moderne vruchtbaarheidstechnieken mislukken, krijgen de ouders wederom een tegenslag die zij moeten verwerken. Het krijgen van een kind is voor aspirant-adoptiefouders een emotionele gebeurtenis, waarbij zij voor veel dilemma’s hebben gestaan. Adoptie is de laatste mogelijkheid om een kind te krijgen. De ouders zijn wat betreft het krijgen van een kind erg beïnvloedbaar. De adoptiefouders zullen er alles aan doen om er voor te zorgen dat de kans op een kind niet in gevaar komt.
6.2.2 Onderlinge verhouding
Adoptiefouders zijn voor hun gezinsuitbreiding geheel afhankelijk van een adoptiebemiddelaar. Aspirant-adoptiefouders hebben de keuze om de adoptie te regelen via een adoptiebemiddelaar of via een zelfdoeprocedure. Bij een zelfdoeprocedure hebben aspirant-adoptiefouders het grootste deel van de bemiddeling in eigen hand. De aspirant-adoptiefouders doen in het land van herkomst zelf onderzoek naar een kind wat in aanmerking komt voor adoptie. De adoptiebemiddelaar speelt in de zelfdoeprocedure bij de totstandkoming van de adoptie een belangrijke rol. De adoptiebemiddelaar geeft op grond van een rapport van aspirant-adoptiefouders advies aan de Centrale autoriteit of de adoptie wel of geen doorgang moet vinden (art. 7a Wobka). In dit opzicht zijn de aspirant-adoptiefouders afhankelijk van een adoptiebemiddelaar. Wanneer aspirant-adoptiefouder de adoptie regelen voor een adoptiebemiddelaar zijn de adoptiefouders gedurende de gehele bemiddelingsprocedure afhankelijk van de adoptiebemiddelaar. Aspirant-adoptiefouders kiezen ervoor om de bemiddeling te regelen via een adoptiebemiddelaar. Een keuze kan het tegenwoordig niet altijd en in de toekomst steeds minder genoemd worden. Door het terugdringen van de mogelijkheid om zelf te bemiddelen inzake de opneming van een buitenlands kind worden aspirant-adoptiefouders verplicht de adoptie te regelen via een adoptiebemiddelaar. In het Haags Adoptieverdrag is opgenomen dat zelfdoen in landen die aangesloten zijn bij het verdrag niet meer mogelijk is. Naarmate steeds meer landen zich aansluiten bij het verdrag wordt zelfdoen steeds moeilijker gemaakt.
Anderzijds is de adoptiebemiddelaar voor zijn bestaan vrijwel geheel afhankelijk van het aantal bemiddelingen, dus van de ouders die een kind willen adopteren. De afhankelijkheid van de adoptiebemiddelaar is echter van een andere aard dan de afhankelijkheid van adoptiefouders. De vraag naar adoptie is de afgelopen jaren toegenomen. Door de toename van de vraag zal het aantal inschrijvingen bij een adoptiebemiddelaar stijgen. Tevens stijgt het aantal inschrijvingen doordat zelfdoen in veel landen, waaronder de verdragslanden, niet meer mogelijk is. Als gevolg hiervan ontstaan er wachtlijsten. Wanneer de adoptiefouders zich hebben ingeschreven bestaat er geen mogelijkheid om zich tevens in te schrijven bij een andere adoptiebemiddelaar. Willen ouders veranderen van adoptiebemiddelaar dan zullen de adoptiefouders onderaan de wachtlijst bij de nieuwe adoptiebemiddelaar komen te staan. Adoptiefouders zullen, gezien de lange procedure- en wachttijd, niet snel van adoptiebemiddelaar veranderen. Deze factoren veranderen niets aan de afhankelijkheid van de adoptiebemiddelaar van de adoptiefouders, maar wel in de onderlinge positie. De adoptiebemiddelaar bevindt zich in een luxe positie. Door de grote vraag naar adoptie zal het bestaan van de adoptiebemiddelaar niet snel in gevaar komen vanwege de afhankelijkheid van de aspirant-adoptiefouders. De adoptiefouders zijn meer afhankelijk van de adoptiebemiddelaar dan de adoptiebemiddelaar van de adoptiefouders.
6.3 Machtspositie?
etc.
_ _ _ (m>ail ons)
De aansprakelijkheid van een adoptiebemiddelaar/ vergunninghouder/ adoptiebureau
Corona Timmer
Universiteit Utrecht
Februari 2005
Voorwoord
Dit onderzoek is geschreven in het kader van mijn afstuderen in de richting Privaatrecht aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht. Het onderzoek heeft als doel meer duidelijkheid te scheppen in het aansprakelijkheidsvraagstuk van adoptiebemiddelaars omtrent het onderzoek naar de afkomst en achtergrond van adoptiekinderen.
Het uiteindelijke resultaat van mijn afstudeeropdracht was niet mogelijk geweest zonder de hulp van meerdere personen. Ten eerste wil ik de heer R. Hoksbergen bedanken. Dankzij zijn enthousiasme ben ik in contact gekomen met veel mensen met een specifieke kennis op het gebied van adoptie en heb ik veel nieuwe informatie vergaard. Daarnaast wil ik de adoptiefouders bedanken die hun ervaringen met de adoptie van hun kind met mij wilden delen. Ook de adoptieorganisaties en adoptiebemiddelaars wil ik bedanken voor hun bereidheid al mijn vragen te beantwoorden. Ten slotte zou ik graag mijn scriptiebegeleider de heer A. van der Linden willen bedanken voor zijn steun en inzet tijdens het schrijven van mijn afstudeerscriptie.
Ik hoop dat u net zo geïnteresseerd bent in het lezen van mijn afstudeerscriptie als ik was in het schrijven ervan.
Corona Timmer
Utrecht, februari 2005
>>>>
Volledige tekst aan te vragen bij t.strubbe{et}onli>ne.nl - minus >
<<<<
..........
6 Machtspositie
6.1 Inleiding
De adoptiebemiddelaar speelt een belangrijke rol in een adoptieprocedure. De adoptiebemiddelaar is de instantie die de lang gekoesterde wens van veel ouders, het krijgen van een kind, in vervulling kan laten gaan. Vanwege de bevoegdheid om een dergelijke wens in vervulling te laten gaan wordt wel eens beweerd dat een adoptiebemiddelaar een machtspositie heeft binnen de adoptiepraktijk.
In de voorafgaande hoofdstukken is de positie van adoptiefouders ten opzichte van de positie van een adoptiebemiddelaar verschillende keren kort aan de orde geweest. In dit hoofdstuk zal dieper ingegaan worden op de maatschappelijke posities van en de onderlinge verhoudingen tussen een adoptiebemiddelaar en de aspirant-adoptiefouders. Er wordt in kaart gebracht wat de maatschappelijke positie van de adoptiefouders is en van de adoptiebemiddelaar, of er gesproken kan worden van een machtspositie en de onderlinge verhouding tussen partijen wordt in kaart gebracht.
6.2 Maatschappelijke positie en onderlinge verhouding
In paragraaf 3.5.2 is aan de orde gekomen dat adoptiebemiddelaars in hun bemiddelingsovereenkomst clausules hebben opgenomen waarin zij hun aansprakelijkheid geheel of gedeeltelijk uitsluiten. Of een beroep op de clausule door de adoptiebemiddelaar in een aansprakelijkheidsprocedure gerechtvaardigd is hangt onder meer af van de maatschappelijke positie van en de onderlinge verhouding tussen de adoptiebemiddelaar en de (aspirant)adoptiefouders.
6.2.1 Maatschappelijke positie
Het grootste deel van de ouders die een kind adopteren behoren in de maatschappij tot de groep middelbaar/hoger opgeleide mensen. Dit blijkt uit een onderzoek naar de psychische gezondheid van adoptiefouders, waar honderdveertig adoptiefouders aan mee hebben gedaan. Van de honderdveertig adoptiefouders blijkt dat eenenvijftig procent hoger beroepsonderwijs of universitair onderwijs heeft gevolgd en negenendertig procent middelbaar beroepsonderwijs. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat de gemiddelde leeftijd van aspirant-adoptiefmoeders drieëndertig jaar is en bij aspirant-adoptiefvaders vijfendertig jaar is. In de praktijk hebben adoptiebemiddelaars te maken met adoptiefouders die goed opgeleid zijn en gezien hun leeftijd kennis van de maatschappij hebben.
De maatschappelijke positie van de adoptiefouders is tevens die van een kwetsbare groep. Het grootste deel van de adoptiefouders die besluiten een kind te adopteren kan zelf geen kinderen (meer) krijgen. Voordat de ouders tot het besluit komen een kind te adopteren hebben de ouders te maken gehad met een emotioneel traject. De ouders hebben veelal moeten verwerken dat zij niet op natuurlijke wijze een kind kunnen krijgen. Vervolgens besluiten sommige ouders kunstmatige inseminatie of In-Vitro-Fertilisatie te proberen. Wanneer ook deze moderne vruchtbaarheidstechnieken mislukken, krijgen de ouders wederom een tegenslag die zij moeten verwerken. Het krijgen van een kind is voor aspirant-adoptiefouders een emotionele gebeurtenis, waarbij zij voor veel dilemma’s hebben gestaan. Adoptie is de laatste mogelijkheid om een kind te krijgen. De ouders zijn wat betreft het krijgen van een kind erg beïnvloedbaar. De adoptiefouders zullen er alles aan doen om er voor te zorgen dat de kans op een kind niet in gevaar komt.
6.2.2 Onderlinge verhouding
Adoptiefouders zijn voor hun gezinsuitbreiding geheel afhankelijk van een adoptiebemiddelaar. Aspirant-adoptiefouders hebben de keuze om de adoptie te regelen via een adoptiebemiddelaar of via een zelfdoeprocedure. Bij een zelfdoeprocedure hebben aspirant-adoptiefouders het grootste deel van de bemiddeling in eigen hand. De aspirant-adoptiefouders doen in het land van herkomst zelf onderzoek naar een kind wat in aanmerking komt voor adoptie. De adoptiebemiddelaar speelt in de zelfdoeprocedure bij de totstandkoming van de adoptie een belangrijke rol. De adoptiebemiddelaar geeft op grond van een rapport van aspirant-adoptiefouders advies aan de Centrale autoriteit of de adoptie wel of geen doorgang moet vinden (art. 7a Wobka). In dit opzicht zijn de aspirant-adoptiefouders afhankelijk van een adoptiebemiddelaar. Wanneer aspirant-adoptiefouder de adoptie regelen voor een adoptiebemiddelaar zijn de adoptiefouders gedurende de gehele bemiddelingsprocedure afhankelijk van de adoptiebemiddelaar. Aspirant-adoptiefouders kiezen ervoor om de bemiddeling te regelen via een adoptiebemiddelaar. Een keuze kan het tegenwoordig niet altijd en in de toekomst steeds minder genoemd worden. Door het terugdringen van de mogelijkheid om zelf te bemiddelen inzake de opneming van een buitenlands kind worden aspirant-adoptiefouders verplicht de adoptie te regelen via een adoptiebemiddelaar. In het Haags Adoptieverdrag is opgenomen dat zelfdoen in landen die aangesloten zijn bij het verdrag niet meer mogelijk is. Naarmate steeds meer landen zich aansluiten bij het verdrag wordt zelfdoen steeds moeilijker gemaakt.
Anderzijds is de adoptiebemiddelaar voor zijn bestaan vrijwel geheel afhankelijk van het aantal bemiddelingen, dus van de ouders die een kind willen adopteren. De afhankelijkheid van de adoptiebemiddelaar is echter van een andere aard dan de afhankelijkheid van adoptiefouders. De vraag naar adoptie is de afgelopen jaren toegenomen. Door de toename van de vraag zal het aantal inschrijvingen bij een adoptiebemiddelaar stijgen. Tevens stijgt het aantal inschrijvingen doordat zelfdoen in veel landen, waaronder de verdragslanden, niet meer mogelijk is. Als gevolg hiervan ontstaan er wachtlijsten. Wanneer de adoptiefouders zich hebben ingeschreven bestaat er geen mogelijkheid om zich tevens in te schrijven bij een andere adoptiebemiddelaar. Willen ouders veranderen van adoptiebemiddelaar dan zullen de adoptiefouders onderaan de wachtlijst bij de nieuwe adoptiebemiddelaar komen te staan. Adoptiefouders zullen, gezien de lange procedure- en wachttijd, niet snel van adoptiebemiddelaar veranderen. Deze factoren veranderen niets aan de afhankelijkheid van de adoptiebemiddelaar van de adoptiefouders, maar wel in de onderlinge positie. De adoptiebemiddelaar bevindt zich in een luxe positie. Door de grote vraag naar adoptie zal het bestaan van de adoptiebemiddelaar niet snel in gevaar komen vanwege de afhankelijkheid van de aspirant-adoptiefouders. De adoptiefouders zijn meer afhankelijk van de adoptiebemiddelaar dan de adoptiebemiddelaar van de adoptiefouders.
6.3 Machtspositie?
etc.
_ _ _ (m>ail ons)
